ប្រាសាទបាគងគឺជាអតីតរាជធានីហរិហរាលយៈ ដែលកសាងមុនទីក្រុងអង្គរ ហើយមានក្បូរក្បាច់រចនាល្អ ស្រស់ឆើតឆាយ សង់ជា៥ថ្នាក់ខ្ពស់ត្រដែតផុតចុងព្រៃព្រឹក្សា ព្រមទាំងមានប្រាសាទតូចៗក្នុងបរិវេណនោះជាច្រើនទៀតផង ។ ប្រាសាទនេះកសាងឡើងដើម្បីឧទ្ទិសថ្វាយចំពោះព្រះឥសូរក្នុងលទិ្ធព្រហ្មញ្ញសាសនា និងជាទីសក្ការរបស់ព្រះមហាក្សត្រ ពួកនាហ្មឺនសព្វមុខមន្ដ្រីថ្នាក់ខ្ពស់ ព្រមទាំងបានអួតសរសើរពីបារមីរបស់ព្រះបាទឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១ ដែលមានគុណបំណាច់ចំពោះជាតិមាតុភូមិ និងប្រជារាស្ដ្ររបស់ព្រះអង្គ ។ រយៈកាលកន្លងមក ប្រាសាទនេះបានទទួលរងនូវការបំផ្លិចបំផ្លាញអស់មួយភាគធំ ដោយសារតែសង្គ្រាមជាតិសាសន៍ និងសង្គ្រាមសាសនា ប៉ុន្ដែចាប់តាំងពីមានការរៀបចំជួសជុលកែលម្អឡើងវិញឲ្យមានសោភ័ណភាពនោះ ចំនួនភ្ញៀវទេសចរចម្រុះជាតិសាសន៍បាននាំគ្នាទៅទស្សនាកំសាន្ដជាហូរហែ ។
ប្រាសាទបាគងគឺជាអតីតរាជធានីដ៏ចំណាស់នៅដើមសម័យអង្គរ គឺបន្ទាប់ពីព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២បោះបង់រាជធានីនៅភ្នំគូលែនមក ។ ប្រាសាទថ្មនេះស្ថិតនៅខាងត្បូង នៃប្រាសាទព្រះគោ ភូមិសាស្ដ្រនៃខេត្ដសៀមរាប ដែលកសាងឡើងដោយព្រះបាទឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១ នៅឆ្នាំ៨៨១ ធ្វើពីថ្មភក់ និងកំពែងខាងក្រៅធ្វើពីថ្មបាយក្រៀម ហើយសំណង់ប្រាសាទមាន៥ជាន់ខ្ពស់ត្រដែតលេចផុតចុងព្រៃព្រឹក្សាដែលជាប្រភេទប្រាសាទភ្នំ ក្នុងបំណងឧទ្ទិសថ្វាយចំពោះលទ្ធិព្រហ្មញ្ញសាសនា និងអួតសរសើរពីបារមីរបស់ព្រះបាទឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១ផងដែរ ។
នៅក្នុងបរិវេណកំពែងក្រៅបង្អស់សង់ពីថ្មបាយក្រៀម ក្នុងនោះមួយផ្នែកត្រូវបានបែកបាក់ខ្ទេចខ្ទី និងមួយផ្នែកទៀតកប់បាត់ក្នុងព្រៃដែលមានបណ្ដោយ ៨៥០ម៉ែត្រ ទទឹង៦៥០ម៉ែត្រ និងគូទឹកព័ទ្ធជុំវិញ ព្រមទាំងមានច្រកចេញចូលនៅទិសទាំង៤ ។ នៅកំពែងទី២បណ្ដោយប្រវែង ៣៥០ម៉ែត្រ និងទទឹង៣២០ម៉ែត្រ គេសង្កេតឃើញប្រាសាទមួយចំនួនបាក់បែក មានស្រះទឹកព័ទ្ធជុំវិញ ផ្លូវចេញចូលធំៗពីរនៅទិសខាងលិច និងទិសខាងកើត ដែលមានក្បាច់ចម្លាក់ល្អណាស់ ។ ចំណែកនៅថ្នាក់ទី៣នៃប្រាសាទ មានការកសាងប្រាសាទតូចៗចំនួន១២ទៀត ដែលមានជញ្ជាំងភ្ជាប់គ្នា ហើយមានចម្លាក់រឿងរ៉ាវ ទាក់ទងទៅនឹងលទ្ធិព្រហ្មញ្ញសាសនាយ៉ាងច្រើនថែមទៀត ។ ចំណែកនៅថ្នាក់ទី៤ និងទី៥ ដែលខ្ពស់បំផុត មានផ្លូវចុះឡើងនៅទិសធំៗទាំង៤ ហើយកំពូលដ៏ខ្ពស់ដែលមានចម្លាក់សមសួនល្អណាស់ តំណាងឲ្យភ្នំសុមេរុ ខ្ពស់ជាងគេបំផុតក្នុងទ្វីបលោក ។
បរិវេណនៃប្រាសាទបាគងមានសំណង់ប្រាសាទតូចៗជាច្រើនដែលបុព្វបុរសបានកសាងឡើងដើម្បីតម្កល់លិង្គព្រះឥសូរ «ស្រីឥន្ទ្រាសូរ» និងកសាងរូបព្រះនារាយណ៍៨ទៀតផងទៅតាមទ្រង់ទ្រាយនៃប្រាសាទទាំង៨នៅផ្នែកខាងក្រោមនៃកំពែងជាន់ទី១ ។ ចំណែកនៅកាំជណ្ដើរ ផ្ដែរ ហោជាង ខ្លោងទ្វារលម្អទៅដោយរូបមនុស្ស ទេវតា គ្រុឌ នាគ ដំរី យក្ស ដែលបង្ហាញឲ្យឃើញពីសោភ័ណភាពដ៏រស់រវើក លាយឡំទៅដោយចម្លាក់ផ្សេងៗទៀតគួរឲ្យចង់ទស្សនា ធ្វើឲ្យអ្នកទេសចរជ្រះថ្លាក្នុងអារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងពេលបានទស្សនាទីនេះម្ដងៗ ។
តាមរយៈចម្លាក់ប្លែកៗ និងសំណង់ប្រាសាទតូចៗនៅតាមកំពែង និងផ្នែកខ្លះនៃប្រាសាទបានបញ្ជាក់ថា ប្រាសាទបាគងជាទីតាំងរាជធានីបុរាណបន្ទាប់ពីភ្នំគូលែនដែលកសាងឡើងដើម្បីឧទ្ទិសថ្វាយចំពោះលទ្ធិទេវរាជរបស់ព្រះរាជា នាហ្មឺនសព្វមុខមន្ដ្រី ហើយរចនាប័ទ្មនៃប្រាសាទទំនងទទួលឥទ្ធិពលពីប្រទេសជ្វា ។ ប្រាសាទដ៏ចំណាស់ដែលទទួលរងនូវការបំផ្លិចបំផ្លាញពីអតីតកាល បាននិងកំពុងទទួលការចាប់អារម្មណ៍ពីសំណាក់ភ្ញៀវទេសចរចម្រុះជាតិសាសន៍នាំគ្នាទៅទស្សនាជាហូរហែនៅថ្ងៃឈប់សម្រាក បុណ្យទានប្រពៃណីជាតិ ហើយរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការលើកស្ទួយវិស័យទេសចរណ៍ សេដ្ឋកិច្ច និងសិល្បៈវប្បធម៌មួយកម្រិតថែមទៀតផង ៕
ប្រភពអត្ថបទៈ សាលអានថ្ងៃទី ០៨/០៥/០៦ (ដកស្រង់ពីកាសែតកោះសន្ដិភាព)
រូបភាពៈ រូបទី១ យកពី chanbokeo.com និងក្រៅពីនេះ ឈូកខ្មែរ ថតខ្លួនឯងឆ្នាំ២០០៧ និង ២០០៨
