ការសំពះរបៀបខ្មែរ
ឧបករណ៍ភ្លេងប្រពៃណីខ្មែរ
វេយ្យាករណ៍ខ្មែរ
បរិវារស័ព្ទក្នុងភាសាខ្មែរ
សុភាសិតខ្មែរអធិប្បាយ
ព្យញ្ជនៈឡាតាំងត្រូវនឹងខ្មែរ
ប្រវត្តិសាស្ត្រប្រទេសកម្ពុជា
ប្រាសាទបុរាណខ្មែរ
មាគ៌ាជីវិតនៃព្រះពោធិសត្វ
ព្រះរាជត្រកូលព្រះពុទ្ធគោតម
រឿងរាមកេរ្តិ៍ខ្មែរ
បណ្ដាញព័ត៌មានវប្បធម៌ខ្មែរ
ឈ្មោះប្រទេសនិងធានី
ភូមិវិទ្យាប្រទេសកម្ពុជា
ភូគព្ភសាស្រ្តនៃប្រទេសកម្ពុជា
ប្រវត្តិជនសំខាន់
ការគ្រប់គ្រងគម្រោង
អភិវឌ្ឍន៍ភាពជាអ្នកដឹកនាំ
វគ្គីករណ៍វិទ្យា Taxonomy
លក្ខណៈរូបសាស្ដ្រនៃដំណាំស្រូវ
ដំណាំស្រូវនៅកម្ពុជា
បញ្ហានានាអំពីដំណាំស្រូវ
ត្រាក់ទ័រ MTZ 50/80
ការកៀរពង្រាបដីស្រែ
វិធីធ្វើប្រហុក ត្រីងៀត ប្រហិតត្រី
ផលិតជីវឧស្ម័នដោយខ្លួនឯង
Monthly Archives: December 2009
កុំទុកចិត្តមេឃ កុំទុកចិត្តផ្កាយ កុំទុកចិត្តប្រពន្ធថាគ្មានសហាយ កុំទុកចិត្តម្ដាយថាគ្មានបំណុល
និយមន័យៈ ក្នុងលោកនេះគ្មានអ្វីគួរឲ្យទុកចិត្តបានទេ ។ អត្ថាធិប្បាយ កុំទុកចិត្តមេឃ មេឃជារបស់ធម្មជាតិ គេមិនអាចកំណត់ ឬបង្គាប់បញ្ជាបានទេ ដូចជា ពេលខ្លះមេឃរកកលចង់ភ្លៀង ស្រាប់តែមិនភ្លៀងទៅវិញ ។ ជួនគេឃើញមេឃស្រឡះសោះស្រាប់តែភ្លៀងភ្លាម ។ ជួនកាលទៀត គេឃើញមេឃបើកថ្ងៃធម្មតាទេ ស្រាប់តែមានភ្លៀងរ៉ុយៗចុះមកដែលគេហៅថា មេឃភ្លៀងបើកថ្ងៃ ។ ដូច្នេះ ឃើញថាគ្មានអ្វីគួរឲ្យគេទុកចិត្តបានឡើយ ។ កុំទុកចិត្តផ្កាយ ផ្កាយក៏ជារបស់ធម្មជាតិដូចមេឃដែរ ដូច្នេះក៏មិនគួរឲ្យទុកចិត្តបានឡើយ ។ ដូចជាកណ្ដាលអាធ្រាត្រផ្កាយនេះឃើញនៅចំពីលើក្បាល បន្ទាប់មកឃើញនៅទិសខាងលិចវិញ ។ ដូច្នេះ ឃើញថា គេមិនអាចកំណត់ ឬទុកចិត្តថា វានៅនឹងនមួយកន្លែងបានឡើយ ។ កុំទុកចិត្តប្រពន្ធថាគ្មានសហាយ នៅក្នុងសង្គមខ្មែរ ភរិយាជាចំនួនច្រើនណាស់ដែលប្រកាន់ខ្ជាប់នូវប្រពៃណីជាតិ និងមួយចំនួនធំទៀតជាឧត្ដមភរិយា ទោះបានរៀនសូត្រចេះតិចក្ដី ច្រើនក្ដី ។ ប៉ុន្តែទោះបីភរិយានោះស្ថិតនៅក្នុងករណីដូចម្ដេចក្ដី ក៏គង់នៅមានភរិយាមួយចំនួនតូចដែលបណ្ដោយខ្លួនឲ្យដួលទៅតាមទំនើបនិយម សម្ភារៈនិយមអូសទាញ ។ ភរិយាខ្លះទៀតចាកប្រពៃណីដោយសារភាពក្រីក្រ ទីទ័លពេក ។ ខ្លះទៀតភ្លាត់ខ្លួនដោយសារសម្រស់គេ ។ ខ្លះទៀតលង់ខ្លួនតាមពាក្យលួងលោម … Continue reading
កុំស្លាប់ដូចពស់រស់ដូចកង្កែប
និយមន័យៈ កុំធ្វើខ្លួនឲ្យគេខ្លាចគ្រប់កាល និងរស់គ្មានន័យ ។ អត្ថាធិប្បាយ ធម្មតាសត្វសាហាវយ៉ាងណាក៏ដោយ ពេលងាប់ទៅគេលែងខ្លាចវាអស់ហើយ ។ ប៉ុន្តែសត្វពស់វិញងាប់ក៏ដោយ ក៏គេនៅតែខ្លាចដដែល ។ អត្ថានុរូប ពស់នៅពេលនេះ លោកសំដៅយកពស់ដែលមានពឹស ។ ពេលវានៅរស់ អ្នកផងទាំងពួងតែងតែខ្លាចរអាគ្រប់ៗគ្នាទាំងក្មេងទាំងចាស់ ។ លុះពេលវាងាប់ទៅក៏គេនៅតែខ្លាចវាដដែល ។ កម្លាចនេះដោយគិតថាវាមិនទាន់ងាប់មែនទែន ។ បើឃើញវាហើមស្អុយរលួយក៏នៅគិតថាក្រែងពឹសវានៅជាប់តាមឆ្អឹងឆ្អែងទៀត ។ រីឯសត្វកង្កែបគឺជាសត្វស្លូតហើយល្ងង់ ។ វាខ្លាចគេណាស់ ។ វាគ្មានអាវុធសម្រាប់ការពារខ្លួនទេ ។ ធម្មជាតិបានធ្វើអំណោយដល់វាដោយមានការផ្លាស់ប្ដូរពណ៌សម្បុរស្បែកទៅតាមទីកន្លែងវារស់នៅសម្រាប់បន្លំខ្លួន និងឲ្យជើងក្រោយវែងមានសាច់ដុំខ្លាំងក្លាសម្រាប់ចាក់លោតបានឆ្ងាយដើម្បីគេចខ្លួនពីអន្តរាយផ្សេងៗ ។ ម្យ៉ាងទៀតដោយសារវាជាសត្វល្ងង់ខ្លៅយ៉ាងនេះហើយបានជាវាមិនចេះកាយរូងធ្វើជម្រកទេ គឺវាដើរជ្រកជាមួយរូងក្ដាម ។ វាសប្បាយចិត្តណាស់ក៏ស្រែកវ៉ែបៗនាំឲ្យអ្នកនេសាទឮក៏ខ្វារយកវាដោយទាំងក្ដាមម្ចាស់រូងទៀត ។ អត្ថប្បដិរូប សត្វពស់ក្នុងន័យខាងលើនេះ លោកប្រៀបធៀបទៅមនុស្សពាលយង់ឃ្នងកាចសាហាវ ។ មនុស្សពាលនេះកាលបើរស់នៅត្រង់ណា អ្នកផងទាំងពួងតែងមានការភ័យខ្លាចរអាជាខ្លាំង ។ ព្រោះវាបង្កអសន្តិសុខ និងគ្រោះមហន្តរាយ ។ វាគ្មានមនោសញ្ចេតនា អាណិតអាសូរដល់អ្នកណាម្នាក់ឡើយ សូម្បីតែឪពុកម្ដាយ បងប្អូន ញាតិមិត្តវាក៏ដោយ ។ ដូច្នេះ ពួកវាជាទីស្អប់ខ្ពើមនៃសង្គមមនុស្ស និងសង្គមជាតិ ។ លុះដល់ពួកវាស្លាប់ទៅ … Continue reading
ស្វែងយល់ពាក្យ «កាក់កប»
«កាក់កប» រកស៊ីកាក់កបគឺរកស៊ីមិនដែលមានបង់ខាត ។ បរិវារស័ព្ទ «កាក់» អាចគន្លាស់បានជាពាក្យ «កាក់គ្រប់ដំណប» គឺ កបគ្រប់ដំណាក់ ពោលគឺ ការរកស៊ីនោះបានប្រកបគ្រប់ពេលវេលា គ្រប់ដំណាក់ ។ បរិវារស័ព្ទខ្មែរផ្សេងទៀត
កុំធ្វើស្រែប្រវាស់កុំសង់ផ្ទះចូលគ្នា
និយមន័យៈ ផលវិបាកនៃទង្វើរួមគ្នា ។ អត្ថាធិប្បាយ ធម្មតាការរកស៊ី បើមុខរបរនោះធំ តម្រូវឲ្យមានភាគហ៊ុនច្រើន គេតែងចូលហ៊ុនគ្នា ទើបប្រកបមុខរបរនោះទៅបាន ។ ក៏ប៉ុន្តែចំពោះការចូលហ៊ុនគ្នា២មុខលោកហាមជាដាច់ខាតពីព្រោះវា បង្កឲ្យមានបញ្ហាខ្លាំងណាស់ គឺ ៖ កុំធ្វើស្រែប្រវាស់ ការធ្វើស្រែប្រវាស់ ដូចជា ម្នាក់មានដីស្រែ ម្នាក់ទៀតមានពូជស្រូវ ឬម្នាក់មានដីស្រែ ម្នាក់ទៀតមានឧបករណ៍ គោ ក្របី នង្គ័ល រនាស់ជាដើម ។ ការប្រវាស់គ្នានេះ អាចឲ្យគេចំណេញបានទាំងសងខាង ក៏ប៉ុន្តែបើការប្រវាស់គ្នានេះធ្វើបានត្រឹមតែពាក់កណ្ដាលដៃ ដូចជា ស្រូវមិនទាន់ចេញផ្លែ ឬកំពុងចេញផ្លែ ស្រាប់តែជួបចៃដន្យចង្រៃ ភាគីទាំងពីរនេះមានជម្លោះដោយប្រការណានីមួយ តើគេបែងចែកភាគផលគ្នាដូចម្ដេចកើត ? ដូច្នេះប្រកដជាជម្លោះនេះរីករាលដាលដែលអាចប្រឈមមុខនឹង គ្រោះថ្នាក់ និងអាចឈានទៅរកការវាយប្រហារគ្នាក៏សឹងមាន ។ កុំសង់ផ្ទះចូលគ្នា ការសង់ផ្ទះចូលគ្នាក៏មានន័យ ដូចខាងលើដែរ ។ ពីដំបូងដៃ ភាគីទាំងពីរស្រឡាញ់គ្នាជិតស្និទ្ធចាក់ទឹកមិនលិច រហូតដល់ស្រុះស្រួលគ្នាសង់ផ្ទះរួម ។ … Continue reading
រឿងរ៉ាវទាក់ទងនឹងជំងឺបេះដូង
អង្គុយសមាធិអាចជួយកាត់បន្ថយអាការៈស្លាប់ដោយរោគបេះដូងបាន៥០ភាគរយ នៅ ក្នុងកិច្ចប្រជុំសមាគមពេទ្យរោគបេះដូងអាមេរិកាំងបានបង្ហើបឲ្យដឹង ថាអ្នកជំងឺរោគបេះដូងដែលព្យាយាមអង្គុយសមាធិនឹងចុះថយអត្រានៃ ការស្លាប់បានយ៉ាងងាយក្រោយពេលគេបានតាមដានអស់រយៈកាល៩ឆ្នាំ កន្លងមកនេះរកឃើញថា មានអ្នកស្លាប់ដោយសាររោគបេះដូងថយចុះ៤៧ភាគរយ ។ វិទ្យាល័យវេជ្ជសាស្រ្តនៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកចំនួនពីរកន្លែងបាន សហការគ្នាដើម្បីធ្វើការសិក្សាពិសោធន៍ដោយរៀបចំឲ្យអ្នកជំងឺទាំង បុរស និងស្រ្តីជនជាតិអាមេរិកាំង សញ្ជាតិអាហ្វ្រិកកើតរោគស្ទះសរសៃបេះដូង អាយុជាមធ្យម៥៩ឆ្នាំ ធ្វើសមាធិ១ថ្ងៃ២ដងក្នុង១ដងរយៈពេល២០នាទី ។ លទ្ធផលបានបង្ហាញថាក្រៅពីធ្វើឲ្យអត្រាស្លាប់របស់អ្នកជំងឺ ប្រភេទនេះស្រកស្រុតចុះយ៉ាងច្រើនហើយនោះពួកគេក៏នៅមានសម្ពាធឈាម ថយចុះទៀតផង ។ ជាងនោះទៅទៀតករណីខ្លះក៏អាចរំសាយភាពធុញថប់បានផងដែរ ។ វេជ្ជបណ្ឌិត រ៉ូបឺត ឈ្នីឌ័រ ប្រធានក្រុមអ្នកពិសោធន៍បានពោលថា ការអង្គុយសមាធិវាផ្តល់ឲ្យនូវប្រយោជន៍ដូចគ្នាទៅនឹងការបានទទួល ឱសថការពាររោគបេះដូងដែលគេទើបនឹងស្រាវជ្រាវរកឃើញប្រភេទថ្មីពេល កន្លងមកនេះ ។ ទទួលទានត្រីអាំងជ្រលក់ទឹកស៊ីអ៊ីវជួយឲ្យបេះដូងរឹងមាំ អ្នក ពិសោធន៍សហរដ្ឋអាមេរិកបានរកឃើញថា ការទទួលទានត្រីអាំងជ្រលក់ជាមួយនឹងទឹកស៊ីអ៊ីជំនួសត្រីចៀន និងត្រីបំពងវាក្លាយទៅជាអាហារបំប៉នបេះដូង ព្រោះត្រីមិនថាស្ងោរ ឬអាំងទេរមែងជាប្រភពអាស៊ីតអូមេហ្គា៣ មានគុណប្រយោជន៍ជួយការពារបេះដូង ហើយប្រសិនបើជ្រលក់ជាមួយទឹកស៊ីអ៊ីវមិនប្រៃខ្លាំងរួមទាំងតៅហ៊ូ ដូចជាជនជាតិចិនទៀតនោះកាន់តែប្រសើរលើសដើម ។ បណ្តាអ្នកពិសោធន៍របស់អាមេរិកបានសិក្សាពីបរិមាណការបរិភោគ អាស៊ីតអូមេហ្គា៣ជាមួយនឹងបុរសពីតំបន់ហាវ៉ៃអ៊ី និងឡូសអែនជឺឡេសមិនទាបជាង៨២.០០០នាក់ និងស្រ្តី១០៤.០០០នាក់ ហើយបានរកឃើញថា … Continue reading
Posted in ចំណេះធ្វើ
Leave a comment
ស្វែងយល់ពាក្យ «កន្លុកកន្លៀត»
«កន្លុកកន្លៀត» តាមវចនានុក្រមពាក្យនេះមានន័យថា កៀនកំបាំង ទីចង្អៀតកៀនកោះ ។ បរិវារស័ព្ទ «កន្លុក» អាចគន្លាស់បានជាពាក្យ «កន្លុកកៀនសុកមមៀត» គឺ កន្លៀតកៀនសុកមម៉ុក គឺកន្លែងកៀនកោះកខ្វក់មានពីងពាងព័ទ្ធ ។ បរិវារស័ព្ទខ្មែរផ្សេងទៀត
កាន់កពស់កាន់ឲ្យជាប់ប្រយ័ត្នក្រឡាប់ខាំឯប្រាណ
និយមន័យៈ ការកាន់ក្ដីក្ដាំត្រូវក្ដាប់ឲ្យណែន ប្រយ័ត្នគ្រោះថ្នាក់ដល់ខ្លួន ។ អត្ថាធិប្បាយ អត្ថានុរូប ពស់ក្នុងពេលនេះ លោកសំដៅយកពស់ដែលមានពឹសខ្លាំង ។ លោកចង់និយាយប្រាប់ថា បើបានជាជ្រុលកាន់កពស់ហើយ ត្រូវក្ដាប់ឲ្យណែនជាប់ក្នុងដៃ ។ ព្រោះបើធ្វេសតែបន្តិច ពស់នោះនឹងក្រឡាស់បែរមកចឹកអ្នកកាន់វិញមិនខាន ។ អត្ថប្បដិរូប ពំនោលខាងលើនេះ លោកចង់និយាយថា មុននឹងចោទប្រកាន់ទៅលើភាគីណាមួយ អ្នកដើមចោទតោងត្រិះរិះពិចារណាឲ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងឲ្យបានហ្មត់ចត់ល្អិតល្អន់ជាមុនសិន ។ ព្រោះថាការចោទប្រកាន់ដែលគ្មានភ័ស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់ និងមិនត្រឹមត្រូវ វានឹងមានផលអាក្រក់ស្រោចមកលើដើមចោទវិញ ជាហេតុនាំឲ្យមានផលវិបាកជាខ្លាំង ៕ សុភាសិតផ្សេងទៀត
ធ្វើផ្ទះដើម្បីឲ្យឃ្មុំព្រៃសប្បាយចិត្ត
ឃ្មុំកាត់ស្លឹកដំណាំ Alfalfa (Megachile rotundata) នៅលើផ្កា Alfalfa ។ ឃ្មុំប្រភេទនេះជាប្រភេទឃ្មុំមួយក្នុងចំណោមឃ្មុំព្រៃនានាដែលគេ ទាក់ទាញឲ្យមកជួយឃ្មុំយកទឹកក្នុងការរាយលំអងដំណាំនៅសហរដ្ឋ អាមេរិច នៅពេលដែលក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ កំពុងតែអង្កេតអំពីការបាត់បង់ឃ្មុំយកទឹករាប់លានក្បាលដែលអាច ជួយក្នុងដំណើររាយលំអងមានតម្លៃរាប់ពាន់លានដុល្លាលើដំណាំឯកទេស មួយចំនួន អ្នកស្រាជ្រាវខ្លះទៀតកំពុងស្រាវជ្រាវអំពីវិធីដើម្បីទាក់ទាញ និងគាំទ្រដល់ឃ្មុំព្រៃ ។ គេមិនដឹងជាក់ច្បាស់ទេពីបរិមាណដំណើរលំអងដែលឃ្មុំព្រៃទាំងនេះ អាចធ្វើបានខណៈដែលពួកវាចាប់ផ្ដើមជីវិតសាមគ្គីរបស់វា ប៉ុន្តែមានការវាយតម្លៃខ្លះអាចយកមកគិតគូរបាន ។ មិនដូចគ្នានឹងឃ្មុំស្រុកផ្សាំដែលចំណាយពេល វេលានៃជីវិតរបស់ពួកវាថែទាំសម្បុកដ៏ស្មុគស្មាញរបស់ពួកវាហើយដែល នៅក្នុងសម្បុកនោះឃ្មុំជាច្រើនជំនាន់បានញាស់ និងចិញ្ចឹមជីវិត ឃ្មុំព្រៃចូលចិត្តរស់នៅតាមរបៀបស្ងប់ស្ងាត់ជាង ។ នៅក្នុងធម្មជាតិ ឃ្មុំព្រៃចូលទៅសម្រាកនៅទីងងឹត ឬសម្បុកជារូង ដែលជួនកាលជីករូងចូលក្នុងដី ឬប្រហោងដើមឈើ ឬរចនាសម្ព័ន្ធពីឈើ ។ ដើម្បីកំណត់ឲ្យជាក់ច្បាស់ពីសេវារាយលំអងរបស់ឃ្មុំព្រៃនៅក្នុង ចម្ការផ្លែឈើ ឬកសិដ្ឋានដែលចាំបាច់តម្រូវឲ្យមានវត្តមានឃ្មុំទាំងនោះ អ្នកស្រាវជ្រាវកំពុងធ្វើពិសោធន៍ដោយប្រើប្រាស់ខ្លិនទាក់ទាញដាក់ ក្នុងសម្បុកសិប្បនិមិត្ត ។ ដោយសិក្សាពីផ្នែកនានានៃសម្បុកធម្មជាតិរបស់ឃ្មុំ រួមមាន លំអងផ្កាចាស់ៗ ស្លឹកឈើ ភក់ និងវត្ថុរាវរបស់ឃ្មុំក្នុងការសាងសង់ជញ្ជាំងសម្បុក … Continue reading
Posted in វិទ្យាសាស្ត្រថ្មី
Leave a comment
មាគ៌ាជីវិតនៃព្រះពោធិសត្វ
១. ព្រះពោធិសត្វ និងពោធិចិត្ត «ព្រះពោធិសត្វ» គឺជាបុគ្គលម្នាក់ដែលតាំងចិត្តប្រាថ្នាឲ្យបានត្រាស់ដឹងជា ព្រះពុទ្ធ ដោយការខិតខំព្យាយាមសាងបុណ្យបារមីយ៉ាងស្វិតស្វាញជាទីបំផុត ។ ពាក្យថា «ពោធិសត្វ» សំដៅយកបុគ្គល និងមហាសត្វទាំងឡាយដែលប្រកបដោយចិត្តបុណ្យដ៏ទូលំទូលាយ ព្រមទាំងមានបញ្ញាដ៏ជ្រាលជ្រៅ ។ «ពោធិ» ជាពាក្យបាលីមានន័យថា បញ្ញាជាគ្រឿងត្រាស់ដឹង ។ «សត្ត» ពាក្យបាលី ឬ «សត្វ» ពាក្យសំស្ក្រឹត មានន័យថា បុគ្គលដែលជាប់ជំពាក់ក្នុងអារម្មណ៍ ឬបំណងណាមួយ ។ ដូច្នេះពាក្យថា «ពោធិសត្វ» មានន័យថា «បុគ្គលដែលមានចិត្តជាប់ជំពាក់ក្នុងការត្រាស់ដឹង ឬជាបុគ្គលដែលសាងចិត្តដើម្បីត្រាស់ដឹង» ។ ក្នុងន័យនេះ គម្ពីរមហាវគ្គដីកា ទីឃនិកាយ សម្ដែងថា ៖ បញ្ញាណាចាក់ធ្លុះនូវធម៌ដែលគួរដឹងតាមសភាពពិត ហេតុនោះឈ្មោះថា «ពោធិ» ។ បុគ្គលនោះឯងឈ្មោះថា «ពោធិសត្វ» ព្រោះជាអ្នកអនុគ្រោះនូវសត្វ ។ ហេតុនោះ ទើបលោកហៅថា … Continue reading
Posted in អរិយធម៌ខ្មែរ
Tagged ពុទ្ធ, ពុទ្ធសាសនា, ពុទ្ធអង្គ, ពោធិសត្វ, ព្រះពុទ្ធ, ព្រះពុទ្ធសាសនា, ព្រះពុទ្ធអង្គ, ព្រះពោធិសត្វ
Leave a comment
ដីធ្យូងតួបសរីរាង្គ Peat
បញ្ហានានាអំពីដំណាំស្រូវ ការណែនាំនៃអត្តសញ្ញាណកម្ម ៧៧. ដីធ្យូងតួបសរីរាង្គ Peat (Organiques) រូប១៥៣ សញ្ញាជំងឺដែលលេចចេញឡើងគឺដើមស្រូវឡើងរេញ បែកគុម្ពតិច ហើយស្លឹកស្រូវក៏ឡើងពណ៌លឿង ឬឡើងពណ៌ត្នោត រីឯគ្រាប់ស្រូវក៏ចេញតិចដែរ ។ ដីតួបនេះសម្បូរទៅដោយសារធាតុសរីរាង្គ ឬមមោក ហើយជាដីអាស៊ីតតិច ។ ប៉ុន្តែដីរបៀបនេះបែរជាខ្វះស័ង្កសី និងទង់ដែងទៅវិញ ។ បញ្ហាស្រូវដទៃទៀត
ស្វែងយល់ពាក្យ «កម្ទេចកម្ទី»
«កម្ទេចកម្ទី» តាមវចនានុក្រមបានសេចក្ដីថា ធ្វើឲ្យខ្ទេចគឺកម្ទេចជាធូលី ឬជាផេះ ។ល។ បរិវារស័ព្ទ «កម្ទី» អាចគន្លាស់បានជាពាក្យ «កម្ទីជាធូលិច» គឺ កម្ទេចជាធូលី ។ បរិវារស័ព្ទខ្មែរផ្សេងទៀត
Chouk Khmer 