ភូតនៅហោរ ចោរនៅជាង

អត្ថាធិប្បាយ

«ភូតនៅហោរ ចោរនៅជាង» គឺជាពាក្យមួយដែលអ្នកផងតែងនិយាយប្រាប់គ្នាទៅវិញទៅមក នៅពេលណាដែលគេឃើញជនណាម្នាក់មានទុក្ខហើយទៅរកគ្រូទាយមើល តើថ្ងៃណាទៅទើបទុក្ខព្រួយនោះវារលាយបាត់ទៅវិញ ។

ទុក្ខព្រួយដែលកើតមានដល់មនុស្សយើងមានច្រើនបែបខុសៗគ្នា ប៉ុន្តែទុក្ខព្រួយដែលគេច្រើន «ពឹងហោរ» ឲ្យជួយគន់គូរមើលឲ្យនោះ ភាគច្រើនទាក់ទងនឹង ៖

ប្ដី ឬប្រពន្ធបែកចិត្តទៅមានសហាយថ្មីទៀត
រកស៊ីចេះតែខាត
មើលគូព្រេងៈ តើនៅទិសខាងណា ?
តើថ្ងៃណា ឆ្នាំណា ទើបរកស៊ីធូរ ។ល។

ពាក្យហោរ កាលណានិយាយពីរឿងរ៉ាវដែលកើតមានក្នុងអតីតកាលច្រើន «ត្រូវ» ទៅតាមដំណើរដែលកើតមានមក ។ ហេតុអ្វី ? ពីព្រោះរឿងរ៉ាវរបស់មនុស្សមិនសូវមិនការប្លែកគ្នាប៉ុន្មានទេ ។ បើគេរៀនអំពីមនុស្សទាំង៤ប្រភេទឲ្យចេះច្បាស់ គេអាចទាយមនុស្សណាម្នាក់ មិនឲ្យខុស ហើយធ្វើឲ្យអ្នកស្ដាប់ កោត… ស្ងើច… ជឿ អស់មួយជីវិត ។

សម្ដី កាយវិការ សណ្ដាប់ធ្នាប់ សម្លៀកបំពាក់ លំនៅ ដំណើរដើរ បែបបទនៃឥរិយាបថទាំង៤… ទាំងអស់នេះអាចប្រាប់ឲ្យដឹងថា តើមនុស្សនោះជាមនុស្សធុនណា ? សប្បុរស ? ឃោរឃៅ ? ជួរជាតិ ? មានពូជ ? ឥតពូជ ? ជាអាចារ្យ ? ជាចោរ ?

មនុស្សដែលនៅក្នុងជំពូក «រាគចរិត» ច្រើនមានលក្ខណៈដូចតទៅនេះ ៖

កិច្ចការស្អាត មានរបៀប ត្រឹមត្រង់
ម៉ត់ចត់ មិនខ្ជីខ្ជា
មានកាមតណ្ហាច្រើន
ធ្វើអ្វីៗច្រើនថ្នម មិនក្ដុងក្ដាំង មិនស្ទុះស្ទា

មនុស្សដែលមានភាពជា «ទោសចរិត» ច្រើនមានដំណើរដូចតទៅនេះ ៖

ធ្វើអ្វីៗ ច្រើនរម៉ាំងរម៉ោក ក្ដុងក្ដាំង មិនចេះស្ងាត់
ឆាប់ខឹង មិនងាយត្រូវចិត្ត មិនងាយផ្គាប់
សម្ដីច្រើនថ្លោស មិនសូវចេះឈឺឆ្អាលយកអាសាអ្នកណាឡើយ

ឯមនុស្សដែលជា «មោហចរិត» ជាមនុស្សមានលក្ខណៈដូចខាងក្រោមនេះ ៖

មិនសូវមានរបៀបរៀបរយក្នុងកិច្ចការទូទៅ
ភ្លេចច្រើន
ធ្វើអ្វីៗច្រើនមិនដាច់ស្រេច ឡប់ឡែច្រើន
មិនសូវស្រើបស្រាលក្នុងកាមតណ្ហាប៉ុន្មានទេ
ស្លៀកពាក់ច្រើនមិនសូវសម

នេះជាសេចក្ដីសង្ខេបស្ដីពីចរិតធំៗទាំងបីរបស់មនុស្ស ។ គ្រូទាយច្រើនជាមនុស្សដែលយល់អំពីចរិតទាំងបីនេះយ៉ាងស្ទាត់ជំនាញ គឺថាគ្រាន់តែឃើញ និងឮសម្ដីអ្នកណាម្នាក់ គេអាចដឹងភ្លាមថា តើអ្នកនោះប្រកបដោយចរិតណា រួចហើយគេទាយទៅតាមនោះ… មិនសូវខុសឡើយ ។

«ភូតនៅហោរ» មានន័យថា ទំនាយដែលហោរបាននិយាយទាំងប៉ុន្មាននោះ ភាគច្រើនជាសម្ដីមិនពិត (ភូត) ជាសម្ដីស្មាន ជាសម្ដីផ្សែផ្សំទៅតាមលំនាំដែលគេបានដឹងខ្លះមកហើយ ដើម្បីឲ្យអ្នកស្ដាប់ស្ងើចសរសើរថា «ឆុតណាស់» ។

តាមការពិត មនុស្សម្នាក់ៗរស់នៅក្នុងអវិជ្ជា គ្មានអ្នកណាអាចដឹងបានថា តើនឹងមានរឿងអាក្រក់ល្អកើតឡើងដល់យើងនៅថ្ងៃស្អែក… សប្ដាហ៍ក្រោយ ខែក្រោយ… ឆ្នាំក្រោយ ។ល។ នោះបានទេ ៕

ដោយ ម៉ែន រៀម សៀវភៅរសជាតិភាសាខ្មែរ