ប្រវតិ្ត «គងរីង»

ពាក្យ «គងរីង» គឺជាពាក្យដើមរបស់ជនជាតិព្នង ដែលរស់នៅក្នុងខេត្ដមណ្ឌលគិរី ក្នុងឃុំប៊ូទយ ។ តាមប្រសាសន៍របស់លោកតា បូត ខាំ ហៅក្អាត់ ជាជនជាតិព្នងថា «គងរីងមានន័យថាភ្លេងកេះ» ។ ឧបករណ៍នេះមិនប្រើប្រាស់នៅក្នុងវង់ភ្លេងណាឡើយ គឺសម្រាប់កេះស្ដាប់កំសាន្ដក្នុងពេលអផ្សុក ក្នុងពេលមានទុក្ខព្រួយ បន់ស្រន់ ឬថ្វាយអ្នកតា អ្នកកេះគងរីងកេះផងច្រៀងផង ។

នៅពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ១៩៦៥ ក្រុមនិស្សិតនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈផ្នែកតន្ដ្រីបុរាណ រួមជាមួយក្រុមរបាំប្រពៃណីដឹកនាំដោយលោកសាស្ដ្រាចារ្យ ឆេង ផុន បានចុះទៅធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវតន្ដ្រី និងរបាំនៅតំបន់ខាងលើនេះ ។ នៅទីនោះពួកគេបានសិក្សា និងបានទិញឧបករណ៍គងរីងនេះពីជនជាតិព្នងផ្ទាល់ ថែមទាំងបានយកឧបករណ៍នោះមកទុកនៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រ សិល្បៈទៀតផង ។ ឧបករណ៍នេះមាន២បែប ៖ ១បែបមានខ្សែសំនៀងធ្វើអំពីសរសៃសម្បកឫស្សី ១បែបទៀតធ្វើអំពីសរសៃលោហធាតុ (ហ្វ្រាំកង់) ។

គងរីងដែលប្រើសរសៃសម្បកឫស្សីជាខ្សែសំនៀង គឺជាគងរីងដើមដែលធ្វើឡើងដោយមានបំពង់សំនៀងធ្វើអំពីបំពង់ឫស្សី មួយ សាច់មានថ្នាំងសងខាង ។ ខ្សែសំនៀងធ្វើឡើងដោយយកចុងកាំបិតស្រួចឆ្កឹះសម្បកឫស្សីពីបំពង់ សំនៀងឱ្យមានសរសៃឆ្មារៗចំនួន៧ រាយចន្លោះស្មើគ្នាជុំវិញបំពង់នោះ ។ នៅចុងបំពង់សងខាងគេយកចម្រៀកផ្ដៅមករុំយ៉ាងជាប់ ដើម្បីទប់កុំឱ្យសរសៃសំនៀងទាំងនោះរហែកបាន ។ គេយកកំណល់តូចៗមកកល់ខ្សែសំនៀងចុងដើមឱ្យហើបផុតពីបំពង់ និងសម្រាប់រាវរកសំនៀងត្រូវរបស់ខ្សែនីមួយៗ ។ នៅចន្លោះខ្សែនីមួយៗមានចោះប្រហោងតូចវែងសម្រាប់ឱ្យសំនៀងលាន់ ឮចេញមកក្រៅ ។

ចំណែកឯគងរីងដែលប្រើសរសៃលោហធាតុមាន បំពង់សំនៀងដូចគ្នានឹងគងរីងដែលប្រើសរសៃសម្បកឫស្សីដែរ ។ នៅចុងបំពង់ម្ខាងគេចោះរន្ធតូចៗចំនួន១៣ ដើម្បីស៊កខ្សែចងភ្ជាប់នឹងបំពង់នៅចុងម្ខាងទៀត មានព្រលួតតូចៗប៉ុនចង្កឹះសម្រាប់រឹតខ្សែសំនៀង និងមានកំណល់តូចសម្រាប់កល់ខ្សែសំនៀងឱ្យហើបពីបំពង់ព្រមទាំងមាន ប្រហោងមូលតូចៗជាច្រើនតាមចន្លោះខ្សែចោះសម្រាប់ឱ្យសំនៀងលាន់ចេញ មកក្រៅ ។

នៅពេលកេះម្ដងៗ គេយកបំពង់សំនៀងមកទល់នឹងពោះ ហើយប្រើម្រាមដៃទាំងអស់សម្រាប់កេះខ្សែ ប៉ុន្ដែបើអង្គុយកេះវិញ គេត្រូវដាក់បំពង់សំនៀងផ្ដេកត្រង់ទៅមុខ ដោយកម្លាំងទាំងពីរ ឬយកខ្នងជើងម្ខាងមកជួយទល់ទ្រផងដែរ ៕

សារព័ត៌មានកោះសន្តិភាព ថ្ងៃទី២១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១០

ឧបករណ៍ភ្លេងប្រពៃណីខ្មែរដទៃទៀត